Panatrope

Wat is een Panatrope

De Panatrope is een door de firma Brunswick in de jaren twintig van de vorige eeuw ontwikkelde elektrisch aangedreven en electronisch versterkte grammofoon.

Ontstaansgeschiedenis

Brunswick ontwikkelde - in een felle concurrentiestrijd met het toenmalige Victor - de eerste volledig elektrische grammofoon. Dat wil zeggen dat hij met een elektromotor aangedreven werd en dat het geluid niet mechanisch maar elektronisch werd versterkt. De Brunswick Panatrope werd in de zomer van 1925 aangekondigd en in augustus voor het eerst gedemonstreerd, en kwam eind 1925 in kleine aantallen op de markt. Zo verscheen in december 1925 de eerste advertentie voor de Panatrope Style P3 'A Thrilling Experience' in de New York Times. Prijs 600 dollar, omgerekend naar nu 10.000 dollar! Naar verluid lukte het de concurrent Victor niet in 1925 om meer dan 28 stuks van de vergelijkbare Electrola te verkopen. Dat Brunswick sneller en meer kon leveren had er ongetwijfeld mee te maken dat de Panatrope in behuizingen van eerder op de markt gebrachte modellen verkocht werd. Daarnaast benutte Brunswick zijn uitgebreide dealernetwerk, er werden in 1925 en 1926 overal in de USA demonstraties van de totaal vernieuwende Panatrope met zijn ongekende geluidskwaliteit gegeven.

Victor en Brunswick leverden zowel de muziek in de vorm van 78-toeren platen als de grammofoon waarmee deze afgespeeld konden worden. In de twintiger jaren verbeterde zowel de kwaliteit van de opnamen als van de weergave zich snel, vooral door de ontwikkeling van de buizenversterker en alles wat daarmee mogelijk was. De ontwikkeling van de radio was een grote bedreiging voor de makers van mechanische grammofoons, deze werden in feite gedwongen ook over te gaan tot kwaliteitsverhoging van de weergave. Ze ontwikkelden de voor het afspelen benodigde versterkingstechniek niet zelf maar gebruikten die van RCA, toenmalige marktleider in de VS. Daarbij werd ook een combinatie van grammofoon en radio op de markt gebracht. Zo verkocht Brunswick de modellen PR-6, PR-16 en PR-36/38 onder de noemen Panatrope/Radiola. Radiola stond daarbij voor de door RCA ontwikkelde radio- en versterkertechnologie.

Aan de opnamekant waren al eerder verbeteringen doorgevoerd, zo had Brunswick zelf een 'light-ray' technologie ontwikkeld die gebruik maakte van een lichtgevoelige cel.

Exponential

De naam Panatrope was door Brunswick al eerder gebruikt. De Panatrope Exponential Type 106 was een mechanische opwindbare grammofoon, uitgebracht in 1923. Nog in 1928 was de Panatrope Valencia, een elektrisch aangedreven grammofoon met exponentiële hoorn, voor 175 dollar verkrijgbaar. De goedkoopste volledig elektrische Panatrope was daarbij Type P11 die in februari 1928 voor 365 dollar (oorspronkelijke prijs 450 dollar) aangeboden werd in het vakblad The Talking Machine World.

(06-08-2022)