Fictieve personages
Oorsprong
Een fictief personage is een verzonnen persoon die voorkomt in fictie. Het fictieve personage is van alle tijden. Boeken, toneelstukken, films, tv-series, Netflix, influencers: de bronnen van dit verschijnsel zijn onbegrensd en eindeloos. Ds. Bongers van het jeugdpastoraat, een schepping van Wim T. Schippers, zou de juiste pericoop wel geweten hebben om de betekenis van deze overvloed te duiden. De vraag is overigens of Wim T. Schippers echt bestaat. Of is hij zijn eigen creatie? In City of Glass, een boek van Paul Auster, valt de hoofdpersoon van het boek (City of Glass) de schrijver lastig omdat hij het er niet mee eens is dat hij alleen in een boek leeft. Een insprirerend voorbeeld van een fictieve kunstenares is Tippetotje uit de Kapellekensbaan van Louis-Paul Boon. Zij gaat haar eigen gang zonder zich iets van het oordeel van andere personages aan te trekken.
Historische roman
In een historische roman komt meestal een mix van historische en fictieve personages voor het voetlicht. Daarbij is het gebruik van fictieve personages facultatief. In 'The Pillars of the Earth', een verhaal over de bouw van een nieuwe kathedraal van Ken Follett, zijn bijna alle personages fictief. In de roman Musch van Jean-Marc van Tol daarentegen komen alleen historische figuren voor.
Hopmanloze tijdperk
In het Hopmanloze Tijdperk werden binnen de toenmalige verkennersleiding van de Hendrik Hudson Groep verschillende fictieve personages gecreëerd. De meest belangrijke was Spektor. Spektor trad voorhet eerst op tijdens de nachtoefening van een kaderkamp. Deze begon midden in de nacht met de haast magische woorden 'Hier spreekt Spektor'. Daarna beleefden de verkenners talloze avonturen met Spektor en zijn loslippige helper. Keer op keer werd de wereld gered van Spektor's kwaadaardige plannen. Daarnaast was het fictieve Panatropenland een bron: Koning Klant en Prins Fouré zijn twee gedenkwaardige voorbeelden. Aan de zijlijn ontstond de Sarkast, stamgast van het Heidekroegje. Het Heidekroegje was een fictief café, gelegen ergens tussen Bornerbroek en de voormalige Hendrik Hudson blokhut aan de Westermaatweg. Een ander fictief personage 'aan de zijlijn' was De Eerlijke Welp. Dit personage zorgde voor verschillende bijdragen in het logboek dat de verkennersleiding bijhield tijdens deze periode. De Eerlijke Welp becommentariëerde de handelingen van de leiders en spaarde hen daarbij niet.
Empty Bottle News Agency
In het vierde EBNA-bulletin van de eerste serie besteedde een encyclopedische entry aandacht aan Gerard Drougon als een van de eerste deskundigen op het gebied van de tegenvoeters. In 2005, in een van de eerste bulletins uit het toen nieuwe Empty Bottle News blog, trad Jürgen Schröder naar voren. Na zijn ondergang in de Hoge Venen heeft niemand meer van hem gehoord.
Door AI gehallucineerd
Gangbare AI-programma's kunnen gevraagd en ongevraagd fictieve personages genereren. Daarbij is niet altijd duidelijk of de verstrekte informatie een fictief dan wel een werkelijk personage betreft. Zo introduceerde ChatGPT tijdens een onderzoek van het PSeudologisch Instituut de fictieve Michaël Zeeman als voormalig trainer van de Nederlandse toptennissers. Uit nader onderzoek bleek dat deze Michael Zeeman niet werkelijk bestond.
Recente ontwikkelingen
Sinds kort veronderstelt het dagblad het Parool dat álle personages fictief zijn. Roelf Jan Duijn stelt op 17 januari dat de term 'fictief personage' een pleonasme is. In de serie 'Woeste Grond' die hij bespreekt in samenhang met door Caroline van der Plas gemaakte opmerkingen zijn voor zover bekend alle personages inderdaad fictief. Maar dat wil niet zeggen dat dat noodzakelijk is. Als bijvoorbeeld Caroline van der Plas of Roelf Jan Duijn zichzelf hadden gespeeld in deze serie, al was het met een kleine rol, dan zouden niet alle personages in deze serie fictief zijn.
Referentie
- Lemma Tippetotje uit Koen Brams, Encyclopedie van fictieve kunstenaars (Nijgh & Van Ditmar, 2000)
- Lemma The Pillars of the Earth, Wikipedia 2025
- Jean-Marc van Tol - Musch, Recensie Theo Jordaan in Alles Over Boeken En Schrijvers 2018
- Paul Tempelaar - Bericht uit het hopmanloze tijdperk, Promath.nl 7 april 2017
- Roelf Jan Duijn - Caroline van der Plas smijt wat koeienstront tegen de muur, Parool 17-1-2025
Zie ook Hopmanloze Tijdperk Panatropenland Spektor Sarkast Drougon, Gérard Bongers, Ds. Schröder, Jürgen Zeeman, Michaël